منظور از حمل و نقل دریایی جا به جایی افرا ، کالا، میعانات گازی ، نفت و … توسط کشتی و هر شناوری از روی دریاها، اقیانوس ها، کانال ها، دریاچه ها و رودخانه می باشد. این را بدانید بیشتر کالا هایی که از طریق این نوع از حمل و نقل جا به جا می شوند دارای حجم و وزن بالایی می باشند، بدلیل زمان طولانی تخلیه و بارگیری کشتی ها و همچنین سرعت پاییین حرکت آن ها زمان رسیدن کالاها به مقصد قدری طولانی میشود که با توجه به حجم قابل جابجایی قابل توجیه می باشد. تعداد زیادی از کشور ها به دلیل عدم دسترسی به دریاهای آزاد ازین نعمت بی بهره اند.
اما با تمام این تفاسیر شرکت حمل و نقل دریایی از مهمترین و کارآمد ترین روش های حمل و نقل به شمار می آید و درصد بالایی از تجارت جهان چه در سطوح ملی و چه در سطوح بین المللی از این روش انجام می پذیرد. امروزه شما به راحتی میتوانید از طریق شرکت های حمل و نقل دریایی کالاهای خود را به سر تا سر دنیا ارسال یا اینکه از نقاط دور دست کره زمین واردات کالا ها را انجام دهید. کشتی های تجاری با توجه به کالایی که حمل میکنند در بنادر تجاری مخصوص پهلو گیری میکنند و عملیات تخلیه یا بارگیری انجام میشود، قبل از ورود کشتی به بنادر جهت پهلوگیری، قایق پایلوت که مربوط به همان بندر است در لنگرگاه به کشتی نزدیک شده و نفرات کمک ناوبری را وارد کشتی میکنند تا در زمان پهلوگیری به کاپیتان یاری رسانی کند.
همچنین مامورین گمرک دفتر مخصوصی را به فرمانده کشتی ارائه می دهند که فرمانده خصوصیات کلی کالا و کشتی که از قبیل نام ، نام فرمانده ، تعداد پرسنل، بنادر مبدا و مقصد، پرچم و نوع کشتی و زن و تعداد کالایی که باید تخلیه شوند، مقدار آذوقه و کالاهای ممنوع الورود و … را در ان دفتر ثبت کند.
همچنین بعد از ثبت موارد بالا در دفتر، نوبت به انبار کالاهایی که قرار نیست تخلیه شوند می رسد مانند: انبار کالاهای ممنوع الورود،، انبار نوشیدنی، انبار آذوقه که لاک و مهر خواهد شد. بعد از مراحل انجام شده فرمانده کشی فهرست محموله ها برای تخلیه را در دو نسخه اظهار نامه اجمالی تهیه می نماید و به گمرک بندرگاه تحویل می دهد.
از زمان ساخت اولین کشتی به دست بشر تا کنون کشتی ها نقش برجسته ای در حمل و نقل دریایی داشته اند بطوریکه امروزه بیش از ۹۰ درصد از صادرات و واردات جهانی از این طریق صورت می پذیرد.در این نوشته تلاش میکنیم در خصوص حمل و نقل دریایی نکاتی را بیان کنیم.
همانگونه که در بالا اشاره شد حمل و نقل دریایی جا به جایی افراد، کالا، نفت و … توسط کشتی و هر شناوری از روی دریاها، اقیانوس ها، کانال ها، دریاچه ها و رودخانه می باشد. بسیاری از کالاهایی که در دنیا جابهجا میشوند دارای تناژ بالایی هستند. جابهجایی اینگونه کالاها به روش زمینی و هوایی مقرون صرفه نیست و حتی در مواردی میتوان گفت غیرممکن است. به همین خاطر استفاده از انواع روشهای حمل و نقل توسط شرکت حمل و نقل دریایی بسیار مورد قبول کشور های جهان است.
البته در برخی موارد با توجه به عدم دسترسی برخی از کشورها به آبهای آزاد یا مناسب، نمیتوانند از این روشها بهره ببرند.
این را بدانید این نوع حمل و نقل تاثیر بسیار بالایی در انجام مبادلات بین المللی در بازرگانی و تجارت کشورها بخصوص کشور ما ایفا می کند. علاوه بر این حمل و نقل دریایی برای کالاهای بزرگ و سنگین ایمن ترین روش می باشد و در مقایسه با دیگر انواع روش های حمل و نقل برای جا به جایی کالاهای سنگین مورد اطمینان تر و مورد استقبال تر است و بیشترین تاثیر را در توسعه اقتصادی کشور دارد.
در ایران مانند دیگر کشور های با دسترسی به دریای آزاد این نوع حمل و نقل از اهمیت بسیار بالایی برخودار است زیرا ۹۰ درصد حمل و نقل بین المللی کشور ما ایران توسط صنعت کشتیرانی انجام می شود. علاوه بر همه موارد گفته شده میتوان این چنین بیان کرد که حمل و نقل دریایی قلب تپنده صادرات و واردات کشور ما می باشد و همچنین از پشتوانه های اقتصادی سرزمین ما ایران است.
جابجایی کالاهای بسیار سنگین با حجم بسیار بالا به نسبت حمل و نقل های هوایی و زمینی بسیار کم هزینه تر است که از جمله مزایای این نوع حمل و نقل به حساب می آید و با توجه به اینکه بیش از ۹۰ درصد جابجایی کالاها از این طریق صورت میگیرد، بسیار به صرفه دست.
میتوان اشاره کرد شرکت حمل و نقل دریایی از لحاظ هزینه ی تعمیر و نگهداری تجهیزات بخصوص کشتی ها نسبت به حجم جابجایی کالایی که دارند بسیار به صرفه تر از حمل و نقل ریلی،جاده ای و هوایی است. بنابراین شرکت ها و واحد های تجاری که قصد ارسال یا دریافت حجم بالایی از کالا را دارند به این سو سوق داده میشوند زیرا در ازای پرداخت مبالغ کم حجم بسیار بالایی از کالا را جابجا میکنند.
حمل و نقل دریایی معایبی نیز دارد که مهمترین آنها زمان طولانی انتقال کالاست. البته باید بدانید که با توجه به مزایای آن، در صورتی که برای دریافت آن کالا عجلهای ندارید، باز هم استفاده از روش جابهجایی دریایی را میتوان به صرفه ترین و بهترین روش جابجایی کالا دانست.
باید بدانید که حمل و نقل دریایی روش ها و انواع مختلفی دارد که مهمترین نوع آن، حمل و نقل با استفاده از کشتی هاست که در اینجا به موارد زیر میتوان اشاره کرد.
در برخی مواقع بنا به دلایل متفاوتی مانند حجم زیاد کالا، عدم وجود بسته بندی خاص کشتی مورد نظر را بصورت کامل اجازه میکنند و بارها مد نظر را در آن بارگیری کرده و ترانسفر میکنند.
گاهی مواقع کشور ها یا شهر هایی که به بندر و دریاهای آزاد دسترسی ندارند با استفاده از روش های زمینی و ریلی بارهای مورد نظر را به نزدیک ترین بندر منتقل کرده و از آنجا با استفاده از کشتی کالای مورد نظر را به بندر مقصد راهی میکنند،در اینجا مجددا یکی از خوبی های دسترسی به دریای آزاد بیان شد.
روش کراس استافینگ یکی از انواع روشهای حمل و نقل دریایی می باشد. این روش زمانی کاربرد دارد که بندر مقصد نمیتواند پذیرای کشتی جهت پهلوگیری باشد برای مثال اسکله ای جهت پهلوگیری برای کشتی در بندر مقصد وجود نداشته باشد یا اینکه بندر مقصد دارای عمق مناسب جهت ورود کشتی های غول پیکر نباشد. به همین دلیل لازم است که کالاها از یک کشتی به کشتی یا کشتیهای دیگر منتقل شود و به بندر مقصد رسانده شود. باید بدانید که این روش به صورت برعکس هم صورت میپذیرد.
یعنی از بندر کوچک مبدأ، کالاها را روی کشتیهای متفاوت بارگیری میکنند و در بندر بزرگ دیگری یا لنگرگاه آنها را به کشتی بزرگ باربری انتقال می دهند. از دیگر موارد استفاده از روش کراس استافینگ برای دور زدن برخی تحریمها نیز میتوان اشاره کرد. کشورهایی مانند ایران که درگیر تحریم هستند با استفاده از این روش میتوانند برخی از کالاهای موردنیاز خود را تامین کنند.
یکی از روش های انتقال کالاها به وسیله کشتی می باشد.بدین صورت که بارنامه گروهی برای کالاهای یکسان صادر میشود. دریافت بارنامه ی گروهی برای کالاهای یکسان زمانی اتفاق می افتد، کالاهای یکسانی که تولیدکنندگان یا فروشندگان متفاوت اقدام به صادرات آنها کردهاند روی یک کشتی بارگیری شود. در این مواقع صاحب کشتی یا شرکت این اقدام را انجام میدهد.
برخی از کالاها به صورت فله و بدون بستهبندی هستند. این کالاها انواع متفاوتی دارند که هر کدام توسط کشتیهای مخصوص به خود جابهجا خواهند شد. از مهمترین کشتیهایی که اقدام به جابهجایی کالاهای فله میکنند، میتوان موارد زیر را بیان کرد:
کشتیهایی که مخصوص حمل و نقل کالاهای خشک می باشند، انبارهای تو خالی روی عرشه این کشتیها جای قرار گرفتن کالاهای متفاوتی مانند سیمان، گچ، گندم، ذرت، سویا و … است. البته کالاهای دیگری را نیز میتوان توسط این کشتیها به مقصد رساند.
به کشتیهای مخصوص جابهجایی مایعات به صورت فله، تانکر نیز گفته می شود. مایعات متفاوت را در مخزنهای این کشتیها میریزند و کار جابهجایی آنها بدین صورت انجام میشود. کشتیهای مخصوص حمل و نقل مایعات به چند گروه تقسیم میشوند که می توان بصورت کلی به موارد زیر اشاره کرد: